Czy mówisz po bolivarsku?
Ĉu vi parolas la bolivarian?
El Libertador (1783-1830), wenezuelski bohater potyczek przeciw Hiszpanom, pozostaje mitem dla calego kontynentu południowoamerykańskiego. Od politycznej teorii do komercyjnego szyldu, włączając wenezuelskie pieniądze, wiele miejsc i budynków użyteczności publicznej, a nawet cygara, jego imię jest na ustach wszystkich, między hołdem dla założyciela a atakującą demagogią.
Place, ulice, programy społeczne lub szpitale... w Wenezueli, wszystko i nic nie jest teraz doklejone do przymiotnika "Bolivarian"
. W swoich mowach, Hugo Chavez nawet zastępuje "Wenezuelczyków"
słowem "Bolivarczycy"
. Wybór tego terminu mówi dużo o priorytetach lidera "Bolivarskiej Rewolucji"
. "Nasza cała inspiracja pochodzi od Bolivara. Wszystko, co dziś się wydarza, on zapoczątkował", wyjaśnia Anastasio Rodriguez, profesor prawa na uniwersytecie... bolivarskim w Caracas.
Według niego, nie należy się dziwić częstym odniesieniom do Bolivara, tyle ich w Wenezueli, ile w pozostałej części Ameryki Łacinskiej. "On wyzwolił Wenezuelę spod hiszpańskiej dominacji"
, przypomina nam.
El Libertador (1783-1830), venezuela heroo de la lukto kontraŭ la Hispanoj, restas mito por la tuta sudamerika kontinento. De la politika teorio al la komerca ŝildo, inkluzivante la venezuelan monon, multe da lokoj kaj publikaj konstruaĵoj, kaj eĉ la cigarojn, lia nomo estas en ĉiuj buŝoj, inter omaĝo al fondinto kaj paroksisma demagogio.
Placoj, stratoj, sociaj programoj aŭ malsanulejoj... en Venezuelo, ĉio kaj nenio nun estas algluita al la adjektivo "bolivaria"
. En siaj paroladoj, Hugo Chávez eĉ anstataŭigas "Venezuelanoj"
per "Bolivarianoj"
. La elekto de la termino multe informas pri la prioritatoj de la kondukanto de la "bolivaria revolucio"
. "Nia tuta inspiro devenas de Bolívar. Ĉion, kio hodiaŭ okazas, li komencis"
, klarigas Anastasio Rodríguez, profesoro pri juro en la Universitato... bolivaria de Karakaso.
Laŭ li, ne endas miri pri la oftaj referencoj al Bolívar, tiom en Venezuelo, kiom en la cetera latina Ameriko. "Li liberigis Venezuelon kaj ses aliajn landojn de la hispana kontrolo"
, li rememorigas.
Znane jest kilka przypadków odniesienia do Bolivara, jak ten z Boliwii, która odziedziczyła swoją nazwę po słynnym rewolucjoniście, pierwszym prezydencie tego kraju. Ale mnożenie słowa "bolivaryjski"
odbywa się za sprawą Chaveza, który, od kiedy uzyskał taką możliwość, "bolivaryzuje"
kaskadę organów władzy. Państwo nie ucieka daleko od chęci przemianowania Republiki Wenezueli na Bolivarską Republikę Wenezueli.
Dla Enrique Albany, dziennikarza przy El Cambio, wiele aluzji do wyzwoliciela nie są absurdalne lub przesadne. "Tam są nasze korzenie. W USA, Washington widoczny jest na banknotach. Tu, widuje się Simona Bolivara"
.
Według niego, ta reforma jest zgodna z logiką przybliżania się do fundamentalnych wartości kraju. Wielokrotne używanie przymiotnika "bolivaryjski" ma podwójny sens: "uznawać pracę, wolę człowieka, który odniósł sukces wyzwalając siedem krajów Ameryki Południowej, i szerzej, pomagać Wenezuelczykom odkryć na nowo pochodzenie bojowników"
.
Według innych, rozszerzanie się używania tego słowa jest niemal śmiechu warte. Lenin Banderes należy do tych ludzi. "Dziś w Wenezueli, "bolivaryjski" znaczy to samo co "chavezkijski", naświetla. To jest tak ogólne, że czasami brakuje sensu"
.
Oni konas kelkajn klasikajn kazojn de referencado al Bolívar, kiel tiun de Bolivio, kiu heredas sian nomon de la fama revoluciisto, unua prezidento de ĉi tiu lando. Sed la multiĝon de la vorto "bolivaria"
kaŭzas Chavez, kiu, ekde kiam li akiris la povon, bolivari-igas kaskadon de registaraj organoj. La Ŝtato ne forfuĝas la emon, transnomiĝante de respubliko de Venezuelo al respubliko bolivaria de Venezuelo.
Por Enrique Albana, ĵurnalisto ĉe El Cambio, la multaj aludoj al la liberiginto ne estas absurdaj aŭ troaj. "Tie estas niaj radikoj. En Usono, Vaŝingtono videblas sur la biletoj. Ĉi tie, oni vidas Simón Bolívar."
Laŭ li, tiu reformo konformas la logikon de proksimiĝado kun la fundamentaj valoroj de la lando. Kaj la multobla uzado de la adjektivo "bolivaria"
dusencas: "agnoski la laboron, la volon de iu homo, kiu sukcesis liberigi sep sudamerikajn landojn, kaj plilarĝe, helpi la Venezuelanojn retrovi sian devenon de batalantoj."
Laŭ aliuloj, la disvastiĝo de tiu vortuzado preskaŭ ridindas. Lenin Banderes anas tiujn homojn. "Hodiaŭ en Venezuelo, “bolivaria” samsignifas kiel “chavez-ana”, li malkonfuzas. Tio estas tiom komuna, ke kelkfoje mankas senco."
Nie tylko Lenin Banderes ma wątpliwości co do czystości używania słowa ”bolivaryjski”. Więcej niż jedna osoba tam widzi populistyczną strategię wypiekaną przez rząd. A Chavez nie opuszcza nawet jednej okazji, by nie odnieść się do swojego modelu.
Większość polityki Chaveza kręci się wokół dwóch tematów: sprawiedliwości społecznej i jedności Ameryki Południowej. Oto dwa tematy, które obecna wenezuelska głowa państwa żarliwie broni, i na których opiera swoją dziewiątą kampanię wyborczą, które prowadzi i wygrywa zawsze ciesząc się poparciem tłumów niskich nierozpieszczanych klas.
Dla tysięcy Wenezuelczyków, którzy każdego dnia cieszą się pomocą wielu programów socjalnych stworzonych przez Chaveza, słowo "bolivaryjski"
jest całkowicie sensowne. To często kwalifikuje szpital, market lub klinikę, gdzie opieka lub usługi są nisko opłacane lub wręcz bezpłatne... dzięki bolivaryjskiemu rządowi.
Ne nur Lenin Banderes iĝas dubema pro la plureca uzado de la vorto "bolivaria"
. Pli ol unu homo tie vidas plian populistan stratagemon bakitan de la registaro. Kaj Chávez ne maltrafas eĉ unu okazon por referenci al sia modelo.
La plejmulto el la politikoj de Chávez pivotas ĉirkaŭ du temoj: socia justico kaj unuiĝo de Sudameriko. Jen du temoj, kiujn la nuna venezuela ŝtatestro arde defendas, kaj sur kiuj li fondis la naŭ balotajn kampajniojn, kiujn li kondukis kaj gajnis, ĉiufoje ĝuante amasan subtenon de la malaltaj nefavoritaj klasoj.
Por la miloj da Venezuelanoj, kiuj ĉiutage ĝuas la helpon de la multaj sociaj programoj ekkreitaj de Chávez, la vorto "bolivaria"
tute sencas. Ĝi ofte kvalifikas malsanulejon, merkaton, klinikon, kie la prizorgado aŭ la servoj estas malaltprezaj aŭ tutsimple senpagaj... dank’ al la registaro bolivaria.
Także polityka zagraniczna rządu Chaveza jest chętnie inspirowana przez ideały El Libertadora. Tak samo jak Bolivar, który, na początku XIX wieku, chciał zjednoczyć Amerykę Południową i Antyle przeciw siłom hiszpańskim, Chavez zaleca Ameryce Południowej przymierze, które byłoby zdolne do przeciwstawienia się "amerykańskiej hegemonii" i w ten sposób zakończyć projekt Bolivara, dwa wieki później.
Simón Bolívar nigdy nie odniósł sukcesu ukonkretniając swój projekt zjednoczenia krajów Ameryki Południowej w jednym wielkim narodzie. W 1830, porzucił swój projekt. Całkowicie wyzuty z iluzji, twierdził: "Kto wznieca rewolucję, orze morze"
.
Tłumaczył Tomaso Avro
Ankaŭ la ekstera politiko de la registaro Chávez sin voleme inspiras el la idealoj de El Libertador. Same kiel Bolívar, kiu, komence de la dek-naŭa jarcento, deziris unuigi Sudamerikon kaj Antilojn kontraŭ la reĝaj hispanaj fortoj, Chávez rekomendas sudamerikan aliancon kiu kapablu alfronti la "amerikan hegemonion"
kaj tiel finfari la projekton de Bolívar, du jarcentojn poste.
Simón Bolívar neniam sukcesis konkretigi sian projekton de unuigo de la sudamerikaj landoj en unu grandan nacion. En 1830, li forlasas sian projekton. Tute seniluziiĝinta, li asertas: "Kiu servas la revolucion, plugas la maron."
Tradukis Guillaume Roussel